شورای عالی انقلاب فرهنگی در گذرِ زمان
با پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ و به دنبال آن، استقرار نظام جمهوری اسلامی به‌جای نظام ستم‌شاهی پهلوی، تغيير و تحول بنيادينی را در عرصه‌های گوناگون اجتماعی به وجود آورد، چرا كه تحول در نظام از طريق تحول در بنيادها و ساختارها تحقق می‌يابد. در اين راستا مقوله‌ی«فرهنگ» از جايگاه ويژه و پايگاه ممتازی برخوردار بوده، به‌طوری كه تصور تغيير در نظام بدون تغيير در فرهنگ حاكم بر آن، تصوری ناموجه است.
صدور پيام نوروزی امام خمينی«ره» را در اول فروردين ۱۳۵۹، بايد نقطه‌ی عطفی در تاريخ انقلاب فرهنگی دانست. ايشان در بند «۱۱» اين پيام بر ضرورت ايجاد«انقلاب اساسی در دانشگاه‌های سراسر كشور»، «تصفيه‌ى اساتيد مرتبط با شرق و غرب»و «تبديل دانشگاه به محيطی سالم برای تدوين علوم عالی اسلامی» تأكيد كردند.
شورای انقلاب به دنبال ملاقات با حضرت امام(ره) در بیانیه‌ی ۱۳۵۹/۱/۲۹ خود مقرر کرد که دانشگاه باید از حالت ستاد عملیاتی گروههای گوناگون خارج شود.پس از تعطیل رسمی دانشگاه‌ها، حضرت امام‌خمینی(ره) در ۱۳۵۹/۳/۲۳ فرمانی را مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی صادر کردند. در قسمتی از فرمان ایشان آمده است:
«مدتی است ضرورت انقلاب فرهنگی که امری اسلامی است و خواست ملت مسلمان می‌باشد، اعلام شده و تاکنون اقدام مؤثری انجام نشده است و ملت اسلامی و خصوصاً دانشجویان با ایمان متعهد نگران آن هستند و نیز نگران اخلال توطئه‌گران که هم اکنون گاه گاه آثارش نمایان می‌شود و ملّت مسلمان و پای‌بند به اسلام خوف آن دارند که خدای نخواسته فرصت از دست برود و کار مثبتی انجام نگیرد و فرهنگ همان باشد که در طول مدت سلطه‌ی رژیم فاسد کارفرمایان بی‌فرهنگ، این مرکز مهم اساسی را در خدمت استعمارگران قرار داده بودند.
ستاد انقلاب فرهنگی طبق فرمان حضرت امام(ره) ملزم بود که در برخورد با مسایل دانشگاهی فعالیت‌های خود را برچند محور متمرکز کند:
۱- تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاه‌ها
۲- گزینش دانشجو
۳- اسلامی کردن جوّ دانشگاه‌ها و تغییر برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها، به صورتی که محصول کار آن‌ها در خدمت مردم قرار گیرد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی در سه مرحله با تبیین مأموریت‌های منطبق با فضای فرهنگی و افق انقلاب اسلامی، به فعالیت خود ادامه داده است.
جايگاه، اهمیت و ضرورت شورای عالی انقلاب فرهنگی
تدبير و تأكيد رهبر كبير انقلاب(ره) و مقام معظم رهبری”مدظله العالی” بر استمرار وجود نهادی كه به‌طور دایم و به‌صورت مستمر و فعال موضوع فرهنگ و علم را طراحی و برنامه‌ريزی كند، از اهميت راهبردى اين نهاد حكايت دارد. تدبيرى كه موجب شده حجم زيادی از كاركردها در حوزه‌ی علم و فرهنگ و آن‌چه كه مبنای عمل در حوزه‌ی علم، آموزش، تحقيق و پژوهش قرار می‌گيرد، براساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی باشد. اين موضوع، كه هم آمار و ارقام مؤيد آن است و هم مورد تأييد فعالان و كارشناسان حوزه‌های گوناگون است، نشان می‌دهد كه اين تدبير و انديشه از ابتدا با رهبران انقلاب بوده است و به‌دليل اهميتی كه بخشِ علم، تحقيق و فرهنگ داشته اين نهاد در جايگاه تصميم‌سازی و تصميم‌گيری كشور پيش‌بينى شده است.
وظايف شورای عالی انقلاب فرهنگی
وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی را، می‌توان در سه حوزه‌ی سیاست‌گذاری، تدوین ضوابط و نظارت تقسیم‌بندی نمود.
تهیه و تدوین سیاست‌ها و طرح‌های راهبردی کشور در زمینه‌های مختلف فرهنگی از جمله در حوزه‌های تبلیغات، اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر، بی‌سوادی، دانشگاه‌ها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه، فعالیت‌های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و سایر حوزه‌های فرهنگی مربوطه از جمله وظایف سیاست‌گذاری این شورا محسوب می‌شود. هم‌چنین تعیین ضوابط تأسیس مراکز علمی و آموزشی و نیز ضوابط گزینش مدیران و استادان و دانشجویان از جمله وظایف این شورا است. بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا نیز از جمله وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد.