آداب و رسوم نوروز
در شهرهای مختلف ایران
در شهرهای مختلف ایران
در تهران شب سال نو غذایی به نام رشته پلو که با رشتهی پلویی با خرما و کشمش سرخ کرده درست طبخ میشود، آماده می گردد که تهیه و خوردن آن آدابی دارد.
رشته پلو ابتدا برای سرپرست خانواده که مشکلی در کسب و کار خود داشت، کشیده میشود تا “سررشتهی کار” تا آخر سال در دستش باشد.
در البرز به چهارشنبهی آخر سال یا همان چهارشنبه سوری “کل چارشنبک” میگفتند. علت این نامگذاری این است که ایرانیان قدیم در ۵ روز آخرسال دست از کار بر میداشتند و کار خود را تعطیل میکردند.
همچنین در البرز رسم بود که زنان محله در اسفندماه به کمک هم، خانهتکانی میکردند، در گویش البرزیها به این کار “یور” میگفتند.
در آذربایجان شرقی به چهارشنبه آخر سال «چرشنبه خاتون» میگویند. در روستاهای این استان، زنان در چهارشنبه سوری بالای اجاق خوراکپزی تصویر زنی را میکشند و زیر آن یک آینه و شانه میگذارند تا زمان آمدن چرشنبه خاتون او بتواند موهایش را شانه بزند. این بر بارور شدن زمین در آخرین روزهای اسفند تأکید دارد.
همچنین مردم آذربایجان شرقی صبح آخرین چهارشنبه سوری بر سر آب رفته و کوزهها را پر میکردند و از روی آن میپریدند.
گاهی هم دامها را از روی آب عبور میدادند و از آب چشمه که در کوزهها پر میکردند ، برای روشن کردن سماور، خمیر کردن نان یا پختن غذا استفاده میکردند.
در این استان برای چهارشنبه آخر سال غذایی مانند شب برنج سفید میپزند و آن را با آجیل و شیرنی بر سفره میگذارند. درست کردن هفت نوع خوراکی شیرین در این روز مرسوم است.
در چهارمحال بختیاری زنان و کودکان اولین شنبه سال نو به بیرون از خانه میروند و گیاهان خوراکی تازه را میچینند تا بدی، پلیدی از مزارع و باغات آنها دور شود. به این رسم «شنبه گردی، شنبه گردش» میگویند که بیشتر خاص زنان و کودکان است و خانوادهها بیرون نمیروند.
مراسم شام نوروزی از مراسم اهالی خراسان جنوبی است که در آن خانواده داماد برای تازه عروس عقد کرده خود به مبارکی سال جدید هدایایی مثل لباس، کفش و کیف و برنج، گوشت و … میبرد و خانوادهی عروس با مواد خوراکی در ایام نوروز شام یا نهاری تهیه میکند و آنها را به خانهی خود دعوت میکنند تا ارتباطات مستحکم شود.
در خراسان رضوی مردم چند لحظه قبل از تحویل سال شیر میخورند زیرا معتقدند سلامتی تا پایان سال در پی دارد.
یکی از آیینهای دایمی در خراسان شمالی مراسم کوزه شکنی است، در این رسم کوزهای را مقداری آب میکنند و درون آن سکه پول میاندازند، سپس آن را یکی از اعضای خانواده که معمولاً پسر خانواده است، از پشت بام به پایین پرت میکند تا کوزه شکسته و آب آن پاشیده شود. آنها شکستن کوزه را نشانهی آلودگیها و اندوههای یکساله میدانستند.
همچنین آنها برای رهایی از آلودگیها، ظرفهای مسی خود را به مسگرها میدادند و سفید میکردند.
در روزهای قبل از سال نو زنجانیها برای رنگ کردن دیوارهای کاهگلی، گچ سفید از دشت و کوهستان آورده و آن را با آب مخلوط میکردند و با جارو بر روی دیواها میپاشیدند. سپس خاک زرد را روی آتش گذاشته تا قرمز شود و با دست بر روی دیوار نقشهایی از گل و درخت میکشیدند.
در سیستان و بلوچستان مردم برخی از ظروف سفالی که در طول سال بهرهبرداری میشد را به بالای بام برده و میشکستند زیرا معتقد بودند سبب رونق میشود.
به سیزده به در در بلوچستان “سفر به در” میگویند.
کودکان قبل از سفر به صورت گروهی دور خانهها میچرخند و میخوانند “سفر خطر بلا بدر” تا پلیدی از خانه دور شوند.